İngilizcede Cleft Sentences (Ayrık Tümceler)

Cleft Sentences (Ayrık Tümceler), cümlede bir öğenin diğerlerinden daha fazla öne çıkması yada vurgulanması gerektiğinde kullanılır. Orijinal cümlenin öğeleri vurgulanmak istenen öğeye göre birbirlerinden ayrılır. Ayrık tümcenin kullanım alanı yazı dilinde daha çok görülmektedir. Bunun sebebi, sözlü olarak tonlama ile ifade edilen yapıların, yazı dilinde de ön plana çıkmasına olanak sağlamasıdır. Ayrık tümcelere günlük konuşma dilinde de rastlanmaktadır.

Bu tümceler dilbilgisel olarak ikiye ayrılırlar:

“It” ile kurulan ayrık tümceler (It-Cleft): Bu tümce türü, eylem hariç cümle içindeki tüm öğeleri vurgular.

Burada orjinal cümleye “It is ---- that” yapısı getirilerek, boşluğa vurgulanmak istenen öğe yerleştirilir.

Örnek:

(1) My secretary sent the bill to Mr. Williams two weeks ago.

(1) Çeviri: Sekreterim Mr. Williams’a iki hafta önce faturayı gönderdi.

(a) It was my secretary that sent the bill to Mr. Williams two weeks ago.

(a) Çeviri: İki hafta önce Mr. Williams’a faturayı gönderen sekreterimdi.

(b) It was two weeks ago that my secretary sent the bill to Mr. Williams.

(b) Çeviri: Sekreterim Mr. Williams’a faturayı iki hafta önce gönderdi.

(c) It wasn’t my husband that sent the bill to Mr. Williams two weeks ago.

(c) Çeviri: İki hafta önce Mr. Williams’a faturayı gönderen kocam değildi.

(d) What was it that my secretary sent to Mr. Williams two weeks ago?

(d) Çeviri: Sekreterimin Mr. Williams’a iki hafta önce gönderdiği neydi?

Not:

(a) ve (b) cümlelerinin aynı anlama gelmesine rağmen vurguladıkları öğe birbirinden farklıdır:

(a) cümlesi özneyi vurgularken, (b) cümlesi zaman zarfını vurgulamıştı.

Vurgunun bu öğelerde olduğu, “It is … that” yapısının arasına giren öğelerden anlaşılmaktadır.

(c) cümlesinde olumsuz bir cümle kurulmuştur.

(d) cümlesi ise “It ile oluşturulan ayrık tümcelerin” soru sözcükleriyle de kullanıldıklarını göstermektedir.

“What” ile kurulan ayrık tümceler (What- Cleft): Bu tümce türü, özne, nesne yada eylemi vurgular. Burada orjinal tümcenin öğeleri birbirinden ayrılır.

Örnek:

(1) Mary keeps a pig in the farm.

(1) Çeviri: Mary çiftliğinde bir domuza bakıyor.

(a) A pig is what Mary keeps in the farm.

(a) Çeviri:  Domuzdur Mary’nin çiftlikte baktığı.

(b) What Mary keeps in the farm is a pig.

(b) Çeviri:  Mary’nin çiftlikte baktığı bir domuzdur. 

(c) Mary is the person who keeps a pig in the farm.

(c) Çeviri: Mary’dir çiftlikte domuz bakan. 

(d) The person who keeps a pig in the farm is Mary.

(d) Çeviri:Çiftlikte domuz bakan kişi Mary’dir. 

Not:

Bu cümlelerin hepsi aynı anlamı gelmesine rağmen öne çıkardıkları öğe (a) ve (b) cümlesi için birbirlerinden farklıdır.

(a) cümlesinde eylem vurgulanırken, (b) cümlesinde nesne vurgulanmaktadır.

(c) ve (d) cümlelerinde ise ayrık yapıların sıfat cümleciği (relative clause) yapısıyla da birleştiği görülmektedir.